Akkoyunlu devleti

Akkoyunlu devleti



Azerbaycan’ın tarihinde önemli rol oynamış Akkoyunlular Oğuzların Bayandur boyundandır. Akkoyunlular 6-7. yüzyıllardan Azerbaycan’ın Araz nehri ile Göyçe gölü civarında, Alagöz yaylalarında yaşamışlardır. Moğol akınları sırasında Doğu Anadolu’ya çekilen Akkoyunlular 14. yüzyılın ortalarında İlhaniler devletinin çöküşünden sonra Tur Ali beyin önderliğinde güçlü kabile ittifakında bir araya gelmiş ve dönemin siyasi olaylarında yer almışlar. 14. yüzyılın sonunda kabile ittifakının güçlenmesinde Kara Osman’ın (1394-1435) büyük hizmeti olmuştur. O dönemde Diyarbakır şehri bu birliğin merkezi idi. Uzun Hasan 1453 yılında ittifakın başına geçtikten sonra ittifak daha da güçlenmiş ve Doğu Anadolu’da Karakoyunlulara ait şehir ve kalelerin bir kısmı onların yönetimine geçmiştir. Uzun Hasan Trabzon Yunan devletiyle sıkı ilişkiler içinde olmuştur. 1461 yılında Sultan 2. Mehmet’in akını sırasında anası Sara Hatunu onunla görüşmeye göndererek bu akını durdurmaya çalışmıştır. Yassıçimen antlaşmasının yapılmasına rağmen Trabzon’u kurtarmak mümkün olmamıştır.
Uzun Hasan 1467 yılında Cahanşah, bir yıl sonra ise onun oğlu Hasan Ali’ye karşı zaferinden sonra merkezi Tebriz şehri olan Akkoyunlu devletini kurmuştur. Batıda Fırat nehrinden doğuda Horasan’a kadar, kuzeyde Kür nehrinden güneyde İran körfezine kadar olan topraklar bu devletin sınırları içine katılmıştır. Uzun Hasan 1477 yılında 6. Bagrat’ı yendikten sonra Tiflis’e girerek Doğu Gürcistan’ı da Akkoyunlu devletine birleştirmiştir.
Fakat Trabzon’un kaybedilmesi Akkoyunluları Karadeniz’e çıkıştan mahrum bırakmıştır. Karaman uğruna rekabet Akkoyunlu-Osmanlı ilişkilerini gerginleştirmiş ve savaş durumuna getirmiştir. Uzun Hasan 1472-73 yıllarında Osmanlılara karşı askeri operasyonlara başlamıştır. Malatya savaşında galip gelse de, Otlukbeli savaşında mağlup olmuştur. 6 Ocak 1478`de Uzun Hasan`ın ölümünden sonra Akkoyunlu devleti gücünü kaybetmiş ve 1501 yılında Şerur savaşında Safevi Sultan Elvend İsmayıl tarafından mağlup edilmiş ve böylece Akkoyunlu devleti tarih sahnesinden silinmiştir.
Başkenti Tebriz şehri

Hakimiyette olmuş hükümdarlar:
1453-1478 Uzun Hasan
1478-1490 Yakup Mirza
1490-1492 Baysungur
1492-1497 Rüstem Mirze
1497-1499 Gödek Ahmet
1499 (mayıs-aralık) Muhammed Mirza
1500-1501 Elvend Mirza